Historie - 2015

de serie Helden van de Wetenschap

• februari - juni 2015 Paradiso, Amsterdam

In de serie Paradisolezingen van 2015 vertelden acht topwetenschappers van nu wie hun helden uit het verleden zijn, en wat hun invloed is geweest op de wetenschap. Wetenschappers die met hun ontdekking de wereld of onze kijk op de wereld hebben veranderd: door wie van deze historische helden van de wetenschap werden onze huidige onderzoekers geïnspireerd?
 

Fysicus Erik Verlinde sprak over Newton en de zwaartekracht. Neurowetenschapper Victor Lamme ging in op de kwestie van het bewustzijn en de vrije wil. Moleculair geneticus Hans Clevers besprak natuurlijke en onnatuurlijke selectie. Niek Lopes Cardozo ging in op het winnen van energie uit kernfusie. Genetica Marianne Rots sprak over erfelijkheid, Jelle Reumer over het verschijnsel ‘uitsterven’ en Frans van Lunteren over Galileo Galilei. Geoloog Salomon Kroonenberg, tenslotte, sprak over Charles Lyell, de grondlegger van de moderne geologie.

• zondag 10 april 2016, Paradiso Amsterdam

Op 19 augustus 2016 was het tachtig jaar geleden dat Federico García Lorca, nog geen maand na het uitbreken van de Spaanse Burgeroorlog, op 38-jarige leeftijd door de monarchisten werd vermoord in een olijfgaard bij Viznar in de buurt van Granada in Zuid-Spanje. Met het programma Lorca: poëtisch fenomeen eerden we een van de belangrijkste representanten van de 20ste eeuwse Spaanse literatuur, en belichten we in taal en muziek een aantal facetten van Lorca’s poëzie.
 

PROGRAMMA (Paradiso Amsterdam)
 

Hagar Peeters sprak over de vriendschap tussen Lorca en Pablo Neruda, en het gedicht dat Lorca schreef over Neruda’s dochter Malva.
Spinvis speelde De kip - een prozagedicht van Lorca op muziek gezet door Spinvis.
Maarten Steenmeijer analyseerde een paar gedichten van Lorca bij wijze van inleiding op diens poëzie, die vaak meer ‘gevoeld’ dan ‘begrepen’ wordt.
Eric Vaarzon Morel vertelde over de relatie van Lorca tot flamenco en speelt een aantal stukken die samenhangen met gedichten uit Romancero Gitano en Poema del Cante Jondo.
Livia Verstegen ging in haar inleiding in op twee belangrijke elementen in het poëtisch oeuvre van de dichter.
Bart Vonck zocht in zijn lezing Lorca en de marge naar een antwoord op de vraag waarom Lorca maatschappelijke en artistieke categorieën die in zijn tijd marginaal waren, zo’n cruciale plaats gaf in zijn werk.

Het symposium Lorca: poëtisch fenomeen werd mede mogelijk gemaakt het Nederlands Letterenfonds en de Kleyn Foundation.

• zondag 20 september 2015, Paradiso, Amsterdam

Schrijver/kunstenaar Jean Cocteau schreef zijn beroemde monoloog La voix humaine in 1928. Een jonge vrouw, Elle, spreekt voor de laatste keer door de telefoon met haar ex-geliefde met wie zij vijf jaar lang een verhouding heeft gehad. Hij heeft de relatie verbroken om te gaan trouwen met een andere vrouw. Terwijl zij zich groot houdt en haar geliefde probeert gerust te stellen over haar gemoedstoestand, zien we hoe Elle steeds radelozer wordt. Zij blijft zich vastklampen aan haar liefde voor de man totdat zij beseft dat zijn liefde voor haar definitief voorbij is. De setting is simpel: een ruimte, een vrouw, een telefoon (die regelmatig uitvalt, wat de vrouw tot nog grotere wanhoop drijft).

La voix humaine werd in 1959 door Cocteau’s goede vriend Francis Poulenc op muziek gezet voor sopraan en orkest. Poulenc beschouwde het zelf als zijn beste muziekdramatische werk.

In een bijzondere semi-concertante uitvoering van deze tragédie lyrique vertolkte mezzo-sopraan Cora Burggraaf de rol van Elle. Zij werd op piano begeleid door Phyllis Ferwerda. Voorafgaand aan La voix humaine schetste acteur en theatermaker Michaël Bloos een beeld van Jean Cocteau, wiens levensmotto was: ‘Ik ben een leugenaar die de waarheid spreekt.’ Wat was de aanleiding voor het schrijven van La voix humaine? Bloos nam het publiek mee in de gedachtewereld van Cocteau en verhaalde over diens niet aflatende zoektocht naar de best passende vorm voor de inhoud die hij wil vertellen.

Cocteau & La voix humaine werd mogelijk gemaakt door de Stichting Melanie, de Van den Berch van Heemstede Stichting en de Kleyn Foundation. Met dank aan OT Rotterdam.

• zondag 15 november 2015, Paradiso, Weteringschans 6, Amsterdam

In zijn veelgeprezen boek Vuur en beschaving (1992) beschrijft socioloog Joop Goudsblom de omgang van de mensen met  vuur vanaf het ontstaan van de mensheid tot nu. De beheersing van  vuur was de eerste grote ingreep van de mensheid in de natuur en een voorwaarde voor de ontwikkeling van landbouw en industrie: een menselijke samenleving zonder vuur is ondenkbaar en de omgang van mensen met  vuur werkt diepgaand door in alle geopolitieke, economische, ecologische en sociale ontwikkelingen. Omgang met vuur is niet aangeboren, maar wordt aangeleerd in processen van cultuuroverdracht die vele duizenden generaties omspannen. 

In april van 2015 heeft Uitgeverij Van Oorschot een nieuwe, herziene en aangevulde editie van Vuur en beschaving uitgebracht. Ter gelegenheid hiervan organiseerde V&S op 15 november een mini-symposium waar gerenommeerde sprekers vanuit hun specifieke vakgebieden hun licht lieten schijnen over 'vuur'.
 

PROGRAMMA

10.45 - 10.50 welkomstwoord; inleiding op de dag door Rob van Hattum
10.50 - 11.05 inleiding Salomon Kroonenberg: Het inwendige vuur (over de oorsprong van het vuur)
11.10 - 11.25 Joop Goudsblom: Vuur en beschaving (een inleiding op de nieuwe druk van het boek)
11.30 - 11.45 Louise Vet: Stop die biomassa in uw mond, maar niet in uw tank! (over Biomassa-misbruik)
11.45 - 12.00 Pavol Bauer: De Koperen Ploert voor al onze energie (een toekomstvisie: komt er een Wereldwijd Energie Web?)
12.00 - 12.20 pauze
12.25 - 12.45 Arnon Grunberg
12.45 - 13.45 gesprek tussen de sprekers onder leiding van Rob van Hattum
13.45 einde
 

Het mini-symposium Vuur en beschaving werd mogelijk gemaakt door de Stichting Melanie, de Van den Berch van Heemstede Stichting en de Kleyn Foundation.

Met als doelstelling scholieren en docenten te laten zien hoe verrijkend én hoe leuk vertalen kan zijn, heeft Verstegen & Stigter samen met het Nederlands Letterenfonds in 2013 Vertalen in zicht ontwikkeld. In het tweede seizoen van Vertalen in zicht hebben de talendocenten en hun leerlingen zich op het vertalen van toneelteksten gestort, aan de hand van een speciaal hiervoor gemaakte lesbrief. 

Uitgebreide informatie is te vinden op www.vertaleninzicht.nl. Daar kunnen ook de lesbrief en korte films met voorbeeldlessen worden bekeken.

Docenten die met de lesbrief gaan werken, kregen de mogelijkheid om in de loop van het vertaalproject een erkend literair vertaler uit te nodigen op school. 

• maandag 05 oktober 2015

De Avond heeft ieder jaar een ander overkoepelend thema, en tijdens het diner presenteren Nederlandse topwetenschappers vanuit hun specifieke vakgebieden prikkelende stellingen over dat paraplu-thema. De tafelgenoten gaan vervolgens met elkaar in gesprek over de (vraag)stellingen.

Thema van de zestiende Avond was Geloof in wetenschap. De opdracht die dit jaar aan de zogenaamde ‘tafelwetenschappers’ werd meegegeven luidde: Welke Grote Vraag op uw vakgebied gaat de wetenschap de komende 20 jaar beantwoorden?

Ieder jaar wordt een vermaard spreker uitgenodigd om de Avond van Wetenschap & Maatschappij in te leiden met de zogenaamde Ere-lezing. Keynote speakers in de afgelopen jaren waren onder anderen Frans de Waal, Rem Koolhaas, Frits van Oostrom, Robbert Dijkgraaf, André Kuipers, en in 2014 David van Reybrouck.

Erelezing

De Ere-lezing werd op de Avond van 2015 gehouden door essayist en Azië-deskundige Ian Buruma. De minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, mevrouw Jet Bussemaker, trad dit jaar op als gastvrouw van de Avond. De Huibregtsenprijs 2015 ging dit jaar naar prof. dr. Clemens van Blitterswijk voor de ontwikkeling van botinducerende biomaterialen.
 

>> lees meer