Historie - 2014

de serie Science of fiction – Zin en onzin van wetenschap in films

• 2014, Paradiso, Amsterdam

In films worden soms verbluffende wetenschappelijke vergezichten en technologische hoogstandjes getoond. In de Paradisolezingen 2014 werden de zin en onzin van wetenschappelijke thema's in speelfilms door acht topwetenschappers belicht.

Viroloog Ron Fouchier (Erasmus MC) sprak over de dreiging van pandemieën, astrofysicus Vincent Icke (Universiteit Leiden) hield een lezing over de tragiek van de lichtsnelheid, neurowetenschapper Peter Hagoort (Radboud Universiteit Nijmegen) belichtte het talige brein, entomoloog Marcel Dicke (Wageningen Universiteit) besprak het nut van insecten, paleo-klimatoloog Appy Sluijs (Universiteit Utrecht) zette klimaatverandering in historisch perspectief, psycholoog Douwe Draaisma (Rijksuniversiteit Groningen) toonde de relatie tussen films en de manier waarop wij dromen, nanofysicus Ronald Hanson (TU Delft) liet zin en onzin van teleportatie zien, en bioloog Kees Moeliker (Natuurhistorisch Museum Rotterdam) besprak onwaarschijnlijk onderzoek.

• november 2013 – september 2014 New York/Amsterdam

Veel mensen kunnen zich vinden in de gedachte dat creativiteit ons uniek maakt in het dierenrijk. Extra interessant daarom, dat we nog maar zo weinig weten over de processen die creativiteit sturen, of de processen die plaatsvinden bij mensen die kunst beleven. Berusten productie en waardering van kunst op vergelijkbare of juist op totaal verschillende mechanismen?

Schrijver Arnon Grunberg en zijn uitgeverij Nijgh & Van Ditmar, benaderden Verstegen & Stigter met de vraag hoe dit onderzocht zou kunnen worden. V&S legde de vraag voor aan de neurowetenschappers Ysbrand van der Werf en Jan van Erp. In samenspraak met de wetenschappers, technologiebedrijf Noldus, V&S en Nijgh is eind vorig jaar een meetplan opgesteld. In december 2013 hebben de wetenschappers gedurende twee weken de hersenactiviteit en andere fysieke signalen (zoals hartslag) tijdens het schrijfproces van Grunberg gemeten in zijn woonplaats New York.

In de tweede fase van het project onderzoeken we welke emoties worden opgeroepen bij de lezer tijdens het lezen van de novelle die Grunberg heeft geschreven. Zijn de tijdens het lezen opgeroepen emoties dezelfde als de emoties die Grunberg had tijdens het schrijven? Dit is getest in het najaar van 2014, rond de opening van de Grunberg-expositie bij de Bijzondere Collecties in Amsterdam: daar hebben een aantal proefpersonen Grunbergs novelle (als e-book) gelezen in een gecontroleerde proefopstelling. In de derde fase is het de bedoeling metingen te verrichten bij duizenden lezers, waarschijnlijk door middel van een in een e-book geïntegreerd meetinstrument.

Partners:

• NIN-KNAW en VUmc (Wetenschappelijke expertise, onderzoeksvragen)
• TNO (Wetenschappelijke expertise, wetenschappelijk management)
• TMSi International BV (draagbare high-density EEG/ECG/GSR opnameapparatuur)
• Noldus Information Technology BV (ontwikkeling innovatieve oplossingen voor onderzoek naar gedrag)
• EagleScience BV (softwareontwikkeling, informatie-automatisering en -integratie)
• i3B Foundation (ICT voor Hersenen, Lichaam en Gedrag)
• Nijgh & van Ditmar
• Verstegen en Stigter culturele projecten

• zondag 06 april 2014, Paradiso

Acteur Joop Keesmaat deed op zondag 6 april 2014 in Paradiso Amsterdam een theatraal geïnterpreteerde voorlezing van De Hel van Dante. De Florentijnse dichter, schrijver en politicus Dante Alighieri (1265 – 1321) behoort dankzij zijn epos La Divina Commedia onbetwist tot de top van de wereldliteratuur. Voor zijn voorstelling heeft Joop Keesmaat een compilatie gemaakt van Danteʼs Inferno, uitgaand van de vertaling die Jacques Janssen maakte van De Goddelijke Komedie. In een theatraal geïnterpreteerde voorlezing nam Keesmaat de toeschouwer mee op de tocht van Dante en Vergilius, van de eerste hellecirkel tot in het dieptepunt van de Hel.
​​​​​​​

Joop Keesmaat speelde onder meer bij Toneelgroep Theater, Toneelgroep Proloog, Zuidelijk Toneel en het RO Theater. In 2006 werd hij voor zijn rol van Maarten in het stuk Hersenschimmen bij het RO Theater bekroond met de Louis d'Or. Voor zijn vertolking van Joop den Uyl in de tv-serie Den Uyl en de affaire Lockheed kreeg hij de Beeld & Geluid Award 2011. Vanaf 1990 heeft Keesmaat zich toegelegd op de vertelkunst. Hij werkte een aantal literaire klassieken om tot solovoorstellingen – 'taalfeesten' zoals hij zelf zegt.

Deze voorstelling is mede mogelijk gemaakt door Stichting Melanie en de Kleyn Foundation.

• zondag 02 november 2014, Paradiso, Amsterdam

Op veler verzoek – van zowel mensen die de voorstelling al gezien hebben, als mensen die Gilgamesj in 2011 gemist hebben – presenteerde Verstegen & Stigter en Paradiso op zondag 6 april 2014 voor de tweede maal de solovoorstelling Gilgamesj van Joop Keesmaat.

Het Gilgamesj-epos stamt uit het gebied dat tegenwoordig Irak heet, en werd bijna vijfduizend jaar geleden in spijkerschrift opgetekend op kleitabletten. De thema's van het verhaal zijn universeel en van alle tijden: onvoorwaardelijke vriendschap, angst voor de dood, en de zoektocht naar onsterfelijkheid. Het epische verhaal bevat historische en mythische ingrediënten, scheppingselementen en heldenavonturen. Acteur Joop Keesmaat bewerkte het Gilgamesj-epos en vertelde in de voorstelling de geschiedenis van Gilgamesj – uit het hoofd en zonder pauze – in een meeslepende monoloog van ruim anderhalf uur. Hij leidde de voorstelling zelf in met een korte verhandeling over het epos.
 

Joop Keesmaat speelde onder meer bij Toneelgroep Theater, Toneelgroep Proloog, Zuidelijk Toneel en het RO Theater. Voor zijn rol van Maarten in het stuk Hersenschimmen bij het RO Theater kreeg hij in 2006 de Louis d'Or. Keesmaat kreeg de Beeld & Geluid Award 2011 voor zijn vertolking van Joop den Uyl in de tv-serie Den Uyl en de affaire Lockheed. Vanaf 1990 heeft Keesmaat zich toegelegd op de vertelkunst. Hij werkte een aantal literaire klassieken om tot solovoorstellingen – 'taalfeesten' zoals hij zelf zegt.

Deze voorstelling werd mede mogelijk gemaakt door Stichting Melanie en Stichting Gilles Hondius Foundation.

• 2013/2014

• 22 maart 2014

• maart – juni 2014 TU Delft

Paulien Cornelisse – De wonderkamer

Het cultureel professorschap aan de TU Delft werd in 2014 vervuld door schrijfster en cabaretière Paulien Cornelisse met als thema: De Wonderkamer. Terwijl wetenschap zich vroeger vooral richtte op het verzamelen van curiositeiten, heeft zij zich de laatste honderd jaar steeds meer gespecialiseerd. Nuttig, zeker. Maar kunnen wij ons daar nog iets bij voorstellen, ook als we er niet heel direct bij betrokken zijn?

In een besloten masterclass bestaande uit zeven bijeenkomsten, gingen studenten samen met Paulien terug in de tijd en bouwden zij met elkaar een gezamenlijk rariteitenkabinet: een ouderwetse Wonderkamer. Voor de invulling van de Wonderkamer gingen zij op zoek naar dieren die nog niet bestaan, naar dieren die er hadden moeten zijn, niet-tastbare dieren, sprekende dieren én naar de dieren die zij zelf eigenlijk zijn. Elk dier in de wonderkamer werd voorzien van een verhaal. Studenten konden zich kwalificeren voor deelname aan de masterclass door antwoord te geven op de vraag: welk dier zou je zijn, als je een dier was?
 

CP@TUD 2014 bestond naast de besloten masterclass uit drie openbare bijeenkomsten. De Cultural Promotion vond plaats op 7 maart 2014, waar Paulien Cornelisse haar thema uiteenzette en aansluitend in gesprek ging met presentator/journalist Gijs Groenteman. Op 9 mei 2014 werd op verzoek van de Cultural Professor de film Microcosmos (Claude Nuridsany & Marie Pérennou, 1996) vertoond, gevolgd door een gesprek tussen Paulien Cornelisse en schrijver/bioloog Tijs Goldschmidt (gastschrijver TU Delft 2006). De aflsuitende Uittreerede vond plaats op 5 juni 2014, waarbij het werk van de masterclass werd gepresenteerd.

• maandag 06 oktober 2014

Voor de vijftiende keer vond de jaarlijkse Avond van Wetenschap & Maatschappij plaats, in de Ridderzaal in Den Haag. Het thema was Blauwdrukken voor de toekomst - de wetenschap van vandaag is de wereld van morgen. Schrijver en filosoof David van Reybrouck hield dit jaar de ere-lezing; kunstenaar en innovator Daan Roosegaarde gaf een presentatie getiteld interactieve landschappen, naar aanleiding van zijn meest recente projecten.
 

De Avond heeft ieder jaar een ander overkoepelend thema, en tijdens het diner presenteren Nederlandse topwetenschappers vanuit hun specifieke vakgebieden prikkelende stellingen over dat paraplu-thema. De tafelgenoten gaan vervolgens met elkaar in gesprek over de (vraag)stellingen. Ieder jaar wordt een vermaard spreker uitgenodigd om de Avond van Wetenschap & Maatschappij in te leiden met de zogenaamde Ere-lezing. Keynote speakers in de afgelopen jaren waren onder anderen Frans de Waal, Rem Koolhaas, Frits van Oostrom, Robbert Dijkgraaf en, vorig jaar, André Kuipers.

>> lees meer