Historie - 2011

de serie Operatie wetenschap – van het lab naar de praktijk

• februari – mei 2011 Paradiso, Amsterdam

In de Paradisolezingen 2011 lieten acht topwetenschappers zien hoe we vanuit het laboratorium letterlijk en figuurlijk beter kunnen worden van wetenschap:

• Technisch natuurkundige Albert van den Berg (Universiteit Twente) sprak over nanotech voor gezondheidszorg;
• Astmawetenschapper Dirkje Postma (Rijksuniversiteit Groningen) vertelde hoe het lab opluchting voor patiënten biedt;
• Psychiater Damiaan Denys (Universiteit van Amsterdam) hield een lezing over de prikkelende ontwikkelingen op het snijvlak van neurobiologie en technologie;
• Biomechanicus Frans van der Helm (TU Delft) besprak de bionische mens;
• Neuroloog Michel Ferrari (Universiteit Leiden) belichtte de wetenschappelijke krachtenbundeling tegen migraine;
• Moleculair geneticus Hans Clevers (Universiteit Utrecht/Hubrecht Instituut) hield een lezing over baanbrekend darmkankeronderzoek
• Transplantatiebioloog Els Goulmy (Universiteit Leiden) besprak toepassingen van immunotherapie van kanker;
• Moleculair biofysicus Nynke Dekker (TU Delft) belichtte nieuwe nano-machientjes om aan ons DNA te trekken en draaien.

• zondag 23 oktober 2011, Paradiso, Amsterdam

De Proloog op het Verhaal van Nederland was in oktober 2011 een vooruitblik op de symposiumreeks Het Verhaal van Nederland, die een jaar later plaatsvond. Op het programma van De Proloog op zondag 23 oktober 2011 in Paradiso behelsde een mini-symposium met schrijver Frank Westerman over het onder water zetten van cultuurland, journalist Wout Woltz en filmmaker Henk Raaf over Betondorp, architect Wytze Patijn over BK City, bouwkunde-docent Klaske Havik met een literair perspectief op architectuur, en Tosca Niterink & Anita Jansen met wandelreportages.

• 2010/2011 Paradiso

Voor de tweede editie van de OKW-scholierenprijsvraag Eurekafoon! kregen scholieren vanaf 15 jaar de opdracht om een muziekinstrument te bedenken met de natuur als inspiratiebron. Uit dertig inzendingen nomineerde de jury drie instrumenten. Ramon van Hamond en Clareyne de Vries vonden in het geklop van een specht tegen een boomstam de inspiratie voor hun Tuptofoon, en wonnen de prijsvraag. Lieke Bekhoven (net als de winnaars leerling van Gymnasium Beekvliet) creëerde uit natuurlijke materialen de Trommelxylofoon. Tim Huiberts en Maarten Bouwman van SG Philips van Horne te Weert ontwierpen de Windysizer, waarin flexibele buizen door fietsaandrijving ronddraaien en het gesuis van de wind nabootsen. De uitvinders hebben hun genomineerde instrumenten zelf gebouwd aan de Faculteit Bouwkunde van de TU Delft.
 

Drie componisten schreven composities voor ensemble met deze nieuwe instrumenten: Trevor Grahl voor de windysizer, Gijsbrecht Royé voor de trommelxylofoon en Guus Janssen voor de tuptofoon. Die stukken bracht het Nieuw Ensemble op 18 september 2011 in première onder leiding van dirigent Micha Hamel. In het voorprogramma klonk onder meer een compositie van Wilbert Bulsink voor luchtpiano, het instrument dat de Eurekafoon!-prijsvraag in 2008 won.

Klik hier voor een videoregistratie van de prijsvraag.
 

Eurekafoon! 2 werd mede mogelijk gemaakt door bijdragen van het Fonds voor Cultuurparticipatie, SNS REAAL Fonds, TU Delft, Nieuw Ensemble en Verstegen & Stigter culturele projecten.

• zondag 27 maart 2011, Paradiso, Amsterdam

Het Gilgamesj-epos is afkomstig uit het land van Eufraat en Tigris, het huidige Irak, en is een van de oudst overgeleverde verhalen uit de geschiedenis van de mens. Het verhaal werd meer dan 2000 jaar voor Christus opgetekend in spijkerschrift op kleitabletten, en daarvoor heeft het waarschijnlijk al vele eeuwen mondeling gecirculeerd.

Joop Keesmaat heeft van het oeroude verhaal een prachtige, intieme solo-voorstelling gemaakt. Hij vertelde op zondag 27 maart 2011 in Paradiso Amsterdam op meesterlijke manier het verhaal van de jonge koning Gilgamesj en zijn vriend. De vertaling van Theo de Feyter, uitgangspunt voor de monoloog van Keesmaat, draagt zeker bij aan de toegankelijkheid van dit verhaal van meer dan 4000 jaar oud.
​​​​​​​

Over het verhaal
Gilgamesj is de onstuimige, wonderschone jonge koning van Uruk. Zijn onbezonnenheid valt bij de inwoners van Uruk niet altijd even goed, en zij vragen daarom aan de Goden om hun koning een lesje te leren. Daartoe scheppen de Goden Enkidoe, een al net zo woeste jongeling als Gilgamesj. De twee sluiten vriendschap en beleven machtige avonturen. Wanneer de twee vrienden de goddelijke hemelstier doden, gaat het mis. Als wraak laten de Goden Enkidoe sterven. Ontroostbaar gaat Gilgamesj op zoek naar de zin van het leven en komt hij tot de slotsom dat de Goden niet toestaan dat de mens onsterfelijk wordt, en dat de mens zich daarbij neer moet leggen. Het verlies van zijn vriend heeft hem behalve immens verdriet ook zelfkennis en inzicht in ‘la condition humaine’ gegeven. Gilgamesj eindigt als een wijs en evenwichtig mens: ‘Hij die alles gezien heeft’.

• 2011/2012

Nederland vertaalt 2

 

Voor de tweede keer werd de landelijke vertaalmanifestatie Nederland Vertaalt georganiseerd in samenwerking met het Prins Bernhard Cultuurfonds. De manifestatie bestond uit een vertaalwedstrijd in samenwerking met de Volkskrant, een vertaalprijsvraag voor scholieren en een vertaalmiddag met vertaalworkshops op 25 februari 2012 in het Muziekgebouw aan 't IJ. Aan het eind van die middag werd de Martinus Nijhoff Prijs 2012 feestelijk uitgereikt aan Frans Denissen voor zijn vertalingen uit het Italiaans.
 

De scholierenprijsvraag ging 18 november 2011 van start met twee opgaven: vertaal Rolling in the Deep van Adele uit het Engels naar het Nederlands en/of vertaal Ik ween om bloemen in de knop gebroken, een 'klassiek' gedicht van Willem Kloos uit het Nederlands naar straattaal. De vertaalwedstrijd werd op dezelfde dag gelanceerd met de publicatie van wedstrijdopgaven in de Volkskrant. Het ging om de songtekst Wish You Were Here (Pink Floyd) voor Engels, het gedicht Lied vom kleinen Wind van Bertolt Brecht voor Duits, de Spaanse songtekst Hijo de la Luna (Mecano) en het Italiaanse lied Lo Shampoo van Giorgio Gaber – alles te vertalen naar het Nederlands. De vijfde wedstrijdopgave was (net als de scholierenopgave) Ik ween om bloemen in de knop gebroken, te vertalen naar straattaal.
 

Deskundige juryleden beoordeelden de honderden inzendingen en selecteerden per taal vijf vertalingen. De genomineerde vertalers werden uitgenodigd voor de Vertaaldag, die werd gepresenteerd door cabaretière Paulien Cornelisse. In workshops werden de vertaalopgaven besproken onder leiding van de jury's, waarna bekend werd gemaakt wie de beste vertaling hadden gemaakt. De uitreiking van de Martinus Nijhoff Prijs aan Frans Denissen werd muzikaal omlijst door sopraan Cora Burggraaf, die begeleid door Phyllis Ferwerda drie aria's zong.

 

• september – november 2011 TU Delft

Vincent Mentzel – De menselijke maat

Met ingang van 2011 is het jaarlijkse Delftse gastschrijverschap uitgebreid naar andere kunstdisciplines. Behalve schrijvers kunnen ook bijvoorbeeld beeldend kunstenaars, componisten, filmmakers en fotografen worden uitgenodigd. We spreken dan ook niet meer van gastschrijvers, maar van Cultural Professor aan de TU Delft, kortweg: CP@TUD.
 

Fotograaf Vincent Mentzel was in het najaar van 2011 de eerste Cultural Professor in Delft. Het thema dat Vincent Mentzel heeft gekozen voor het eerste CP@TUD was De menselijke maat. Hoe verhoud je je tot je fysieke omgeving (de gebouwde ruimte)? En wat is de plaats van het individu in de wereld en wat zijn de verhoudingen tussen mensen onderling (de emotionele ruimte)? Dat zijn de vragen die Mentzel samen met 25 studenten onderzocht, met fotografie als medium. Hij gaf een masterclass (inclusief excursie naar Parijs) waarin hij de deelnemende studenten begeleidde in het maken van fotoreportages over hoe zij de menselijke maat zien, ook in relatie tot hun studierichting.
 

Naast de besloten masterclass bestond CP@TUD 2011 uit drie openbare bijeenkomsten.
In de openingslezing, de Cultural Promotion die plaatsvond op vrijdag 23 september, sprak de Cultural Professor over de menselijke maat aan de hand van veel eigen beeldmateriaal. Aansluitend aan de openingslezing ging Vincent Mentzel in gesprek met Geert Mak . Op vrijdag 21 oktober werd de film De blinde fotograaf (Adriaan Ditvoorst, 1973) vertoond en besproken met Mentzel. De afsluitende Uittreerede vond plaats op 25 november, waarbij de resultaten van de masterclass werden gepresenteerd.

• 7 november 2011

​​​​​​​In de Ridderzaal te Den Haag ​​​​​​​vond de twaalfde Avond van Wetenschap & Maatschappij plaats. Het doel van De Avond is Nederlandse toponderzoekers over actuele thema's van gedachten te laten wisselen met prominente vertegenwoordigers uit andere sectoren van de maatschappij.De twaalfde editie van De Avond had als overkoepelend thema: Grenzen.

Tijdens het diner lieten Nederlandse topwetenschappers hun licht schijnen over onder meer juridische grenzen, biologische beperkingen, grensoverschrijdende disciplines, de grenzen tussen leven en dood, tussen kunst en wetenschap en die tussen wetenschap en de werkelijkheid. De keynote speech werd gehouden door prof.dr. Frits van Oostrom (universiteitshoogleraar Universiteit Utrecht). De titel van zijn voordracht was Grenzen overstijgen in een hokjesland –vijf vignetten over innovaties en hun voedingsbodem.
 

Tijdens de Avond werd voor de zevende maal de Huibregtsenprijs uitgereikt, een prijs voor het beste Nederlandse onderzoek dat opvallend wetenschappelijk vernieuwend is en dat uitzicht biedt op een waardevol maatschappelijk effect. Een breed samengestelde jury onder voorzitterschap van de president van de KNAW Robbert Dijkgraaf nomineerde acht onderzoeksprojecten die tijdens de Avond werden gepresenteerd. Het onderzoeksproject De beginfasen van verslaving bij adolescenten van prof. dr. Rutger Engels (Radboud Universiteit) werd bekroond met de Huibregtsenprijs 2011. De winnaar kreeg een cheque ter waarde van € 25.000,- en een bronzen beeld overhandigd door de staatssecretaris van OCW Halbe Zijlstra.
​​​​​​​

De Stichting De Avond van Wetenschap & Maatschappij nodigt sinds 2000 een select gezelschap uit van prominenten uit de kringen van wetenschap, cultuur, bedrijfsleven, politiek, media en sport, voor een feestelijk diner waar het maatschappelijk belang van wetenschap wordt onderstreept. Nederlandse topwetenschappers presenteren aan tafel prikkelende stellingen, waarover de genodigden in gesprek gaan.

 

>> lees meer